In de 13e eeuw was de handel in het Oostzeegebied in handen van de Goten. De Goten waren een Oost-Germaans volk dat een grote rol heeft gespeeld in de ondergang van het West-Romeinse Rijk. Omdat de Duitsers ook wilden handelen met de steden gelegen aan de Oostzee werd de stad Lübeck gesticht. Veel Duitsers kwamen naar de stad en er ontstond veel handelsactiviteit. De Goten zagen er wel brood in om te handelen met Lübeck, maar mochten dat pas als wanneer de Duitse handelaren toegang kregen tot de Oostzee. De Goten gingen akkoord en zorgden zonder dat ze het wisten op termijn voor hun eigen ondergang.
 |
| Overzicht Hanzesteden |
Er ontstonden steeds meer steden langs de Duitse Oostzeekust, want er kon veel geld verdiend worden met de handel. Deze steden verenigden zich en maakten steeds meer onderlinge afspraken. De Goten raakten daardoor hun dominante positie steeds meer kwijt. Dit was het begin van de Hanze.
Afgevaardigden van de diverse steden vergaderden regelmatig op wat de Hanzedag werd genoemd. Op vele gebieden werden afspraken gemaakt. Ze zouden elkaar beschermen bij storm, kapers en vijandelijke oorlogsschepen. Er werd een gemeenschappelijke munteenheid en taal ingevoerd. Dit laatste bedoeld om onderlinge handelsdocumenten voor iedereen begrijpelijk te maken. Er werden rechtbanken opgericht om onderlinge geschillen te beslechten. Het Hanzeverbond was een feit. Op het hoogtepunt hadden ongeveer 200 steden Hanzerechten, waarvan zo’n 70-tal de dienst uitmaakten. Dit alles leidde in de 14e en 15e eeuw tot een grote economische groei.Het resultaat van die bloei in de Middeleeuwen is in vele Hanzesteden nog steeds terug te vinden o.a. in de vorm van prachtige waaggebouwen en stadhuizen.
 |
| Een kogge was het symbool van de Hanze. Hierop werden dure goederen vervoerd, zoals wijn en lakens. |
Het lijkt alsof de Hanze een erg goede oplossing was om de handelaars te helpen, maar schijn bedriegt. De Hanze schuwde geweld niet. Zo werd er flink gevochten op zee om een bepaalde vaarroutes veilig te stellen. Ook werden er regelmatig staatsgrepen gepleegd om meer macht te kunnen krijgen. En samenwerking? Dat kwam er in het algemeen niet eens van. Veel handelaren handelden uit eigenbelang en volgden de beslissingen niet op die tijdens Hanzedagen werden gemaakt.
Herkenbaar? In gedachten de oprichting van de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal) in 1951, de EEG (Europese Economische Gemeenschap) in 1958, de EU (Europese Unie) in 1993 en de introductie van de Euro in 2002, Je zou bijna gaan denken dat we alles al zeker één keer eerder hebben meegemaakt. Het Hanzebond heeft het uiteindelijk als gevolg van oorlogen niet gered. Het voortbestaan van de EU en de Euro ligt in de toekomst verscholen. Het valt niet te ontkennen dat ook dit “verbond” al de eerste scheuren begint te vertonen.
Welke Hanzesteden doen we aan op onze fietstocht door Nederland en Noord Duitsland.
- Zaltbommel - Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Tiel - Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Nijmegen - Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Arnhem = Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Huissen = Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Doesburg = Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Zutphen = Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
- Deventer = Overijssel, later Verenigde Provinciën
- Hattem = Overijssel, later Verenigde Provinciën
- Zwolle = Overijssel, later Verenigde Provinciën
- Hasselt = Overijssel, later Verenigde Provinciën
- Kampen = Overijssel, later Verenigde Provinciën
- Groningen (aftakking) = Vrije stad.
- Bremen = Eén van de laatste steden die zich nog Hanzestad noemde (1669).
- Stade = Hertogdom Bremen.
- Bruxtehude = Hertogdom Bremen
- Hamburg (aftakking) - Vrije rijksstad; het verdrag tussen Hamburg en Lübeck in (1241) geldt als geboortejaar van de Hanze; zij noemden zich als laatste steden nog Hanzestad (1669).
- Lüneberg = Hertogdom Brunswijk-Lüneburg
- Lübeck = Vrije rijksstad; het verdrag tussen Hamburg en Lübeck 1241 geldt als geboortejaar van de Hanze; zij noemden zich als laatste steden nog Hanzestad (1669),
- Wismar = Hertogdom Mecklenburg-Schwerin.
- Rostock = Hertogdom Mecklenburg-Schwerin.
- Stralsund = Vorstendom Rügen, hertogdom Pommeren, 1648 Zweeds, 1815 Pruisisch.
- Greifswald = Hertogdom Pommeren, 1648 Zweeds en 1720 Pruisisch
- Anklam = Hertogdom Pommeren.
- Prenzlau = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Angermünde = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Frankfurt a/d Oder = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Brandenburg = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Tangermünde = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Stendal = Mark, later vorstendom Brandenburg
- Voorstad: Maagdenburg = Prinsaartsbisdom Maagdenburg
- Helmstedt = Vorstendom Brunswijk
- Voorstad: Braunschweig = Vorstendom Brunswijk; een van de laatste Hanzesteden 1669
- Hildesheim = Prinsbisdom Hildesheim; een van de laatste Hanzesteden 1669
- Hameln = Vorstendom Calenberg
- Lemgo = Graafschap Lippe
- Paderborn = Prinsbisdom Paderborn
- Voorstad: Soest = Hertogdom Westfalen, later zelfstandig gebied onder Kleefse landheren
- Köln = Vrije rijksstad, een van de laatste Hanzesteden 1669
- Venlo = Hertogdom Gelre, later Verenigde Provinciën
