Hanzefietsroute dag 26 Lemgo - Wewelsburg

Vandaag niet al te veel foto's van Hanzesteden, maar een klein stukje geschiedenis van Duitsland uit de tweede wereldoorlog. En dat komt omdat ik vandaag (geen camping in de buurt) in een jeugdherberg overnacht die is gevestigd in het slot Wewelsburg. En dat slot heeft een belangrijke rol gespeeld in het Derde Rijk.

Slot Wewelsburg genomen vanuit het Almedal.

Historische achtergrond van het slot.

De Wewelsburg is de enige nog intacte driehoekige burcht van Duitsland. Het slot werd tussen 1603 en 1609 in Weserrenaissancestijl gebouwd als tweede residentie van de Paderbornse Vorstbisschoppen hoog op een berg boven het Almedal. De Wewelsburg ligt in het gelijknamige dorp (behorend tot de stad Büren) in de omgeving van Paderborn.

Eén van de drie hoeken van het slot Wewelsburg

Een andere hoek maar dan aan de buitenkant

De toegangspoort tot het slot Wewelsbutg

Maar het is veel bekender uit de 2e wereldoorlog (tekst gekopieerd vanaf een website).

De SS ontwikkelde zich onder leiding van hun “Reichsführer” Heinrich Himmler tot één van de machtigste organisaties in het Derde Rijk. Ze werd gezien als de politieke elite van het ‘arische ras’. De drang om deze statuspositie te behouden in combinatie met hun radicale ideologie heeft miljoenen mensen het leven gekost.

Vanaf 1933 maakte Heinrich Himmler plannen voor de inrichting van een ideologisch centrum voor zijn Beschermingsafdeling (SS) in de Wewelsburg. In eerste instantie als opleidingsoord voor SS-officieren, maar later in de loop van de jaren ’30 werden maatregelen getroffen, om de Wewelsburg meer en meer om te vormen tot een afgeschermde centrale plaats van samenkomst voor de hoogste SS-officieren. Het stucwerk werd van de muren geslagen en de greppel werd dieper gemaakt, zodat het slot machtiger, “meer op een burcht” zou lijken. Arische symbolen en ornamenten zouden snel de vertrekken van de Wewelsburg domineren.

Himmler hield zich steeds weer – alleen of met gasten – in Wewelsburg op. Hij kondigde aan, jaarlijkse bijeenkomsten voor Gruppenführen – samenkomsten van de hoogste SS-officieren dus - op de Wewelsburg te willen organiseren. Daarnaast zouden de eedafleggingen hier plaats moeten vinden. Tegen het einde van de oorlog beval Himmler nog, dat de Wewelsburg het “Reichshaus der SS-Gruppenführer” moest worden.

Een plek om de waarheid onder ogen te zien

De plaats die de Wewelsburg als ideologische centrum van samenkomst innam wordt duidelijk aan de hand van het “Gruppenführertreffen” van 12 tot en met 15 juni 1941.

Een ruime week voor het begin van de aanval op Rusland riep Heinrich Himmler hier de hoogste SS-officieren, die aan de planning van de SS-inzet bij de overval op de Sovjet-Unie betrokken waren, bijeen. Aanwezig waren onder andere Reinhard Heydrich (baas van de veiligheidsdienst in het Derde Rijk, het Reichssicherheitshauptamt RSHA), Kurt Daluege (baas van de Ordnungspolizei, ook wel Grüne Polizei genoemd) en Karl Wolff (baas van Himmlers persoonlijke staf). Eveneens aanwezig waren Friedrich Jeckeln, Erich von dem Bach-Zelewski, Adolf Prützmann en andere SS-officieren die voor een inzet in de Sovjet-Unie opgeroepen waren.

Concrete beslissingen werden niet meer genomen, gedetailleerde afspraken werden niet meer gemaakt. Tijdens de besprekingen werd de aanval al vanuit Berlijn voorbereid. De bijeenkomst werd veel meer gebruikt om te laten zien dat men achter de “vernietigingsstrijd” stond en om kracht te putten uit de sfeer die voelbaar in de lucht hing. Tijdens de Nürnberger Processen herinnert Bach-Zelewski zich, dat Himmler in zijn toespraak tijdens het “Gruppenführertreffen” in de Wewelsburg aan de veldtocht door Rusland als doel meegegeven had, “het slavische ras met 30 miljoen uit te dunnen”.

Lijdensoord

De plannen voor het burchtcomplex bestonden uit een uitbreiding met een radius van meerdere honderden meters rond het slot van gebouwen en vestingwallen, met als middelpunt de noordelijke toren van de Wewelsburg. Meer dan 3.900 gevangenen van het concentratiekamp Niederhagen-Wewelsburg werden voor de uitvoering van deze en andere bouwwerkzaamheden gedwongen tewerkgesteld. Ze werden blootgesteld aan onmenselijke arbeids-en leefomstandigheden zoals dwang en mishandeling door de SS. Minstens 1.285 gevangenen overleefden de marteling niet. Het concentratiekamp in Wewelsburg was ook een executieplaats van de Gestapo (geheime politie). Minstens 56 mensen werden op het kampterrein of op de schietplaats van de SS in het nabijgelegen bos vermoord.

De Wewelsburg werd, door het geplande gebruik als centrale plaats van samenkomst en ideologisch oord van de SS, het onderwerp van verstrekkende architectonische plannen. Naar mate de macht van de SS in het Derde Rijk toenam, nam ook de grootsheid van de bouwplannen toe. Er moest een gigantisch burchtcomplex in Wewelsburg ontstaan, het “Reichshaus der SS-Gruppenführer”, ontworpen door de architect Hermann Bartels uit Münster in nauwe samenspraak met Himmler. Deze plannen moesten uitgevoerd worden door gevangenen uit een, enkel en alleen voor dit doel ingericht, concentratiekamp in Wewelsburg. Vanaf 1941 functioneerde het als zelfstandig hoofdkamp organisatorisch vergelijkbaar met kampen als Buchenwald, Sachsenhausen en Dachau.

De plannen voor het burchtcomplex bestonden uit een uitbreiding met een radius van meerdere honderden meters rond het slot van gebouwen en vestingwallen, met als middelpunt de noordelijke toren van de Wewelsburg. Meer dan 3.900 gevangenen van het concentratiekamp Niederhagen-Wewelsburg werden voor de uitvoering van deze en andere bouwwerkzaamheden gedwongen tewerkgesteld. Ze werden blootgesteld aan onmenselijke arbeids-en leefomstandigheden zoals dwang en mishandeling door de SS. Minstens 1.285 gevangenen overleefden de marteling niet. Het concentratiekamp in Wewelsburg was ook een executieplaats van de Gestapo (geheime politie). Minstens 56 mensen werden op het kampterrein of op de schietplaats van de SS in het nabijgelegen bos vermoord.

Historische locatie

Na het Duitse verlies bij Stalingrad werd een bouwstop afgekondigd en het concentratiekamp opgeheven op een 42 man tellend restcommando na. Hoewel de architect verdere bouwplannen ontwierp, werd het reusachtige buchtcomplex niet gerealiseerd. In 1945 werd het restcommando door Amerikaanse soldaten bevrijd, nadat een SS-eenheid nog zonder succes had geprobeerd de Wewelsburg met de grond gelijk te maken.

Als bouwkundige overblijfstelen van de Nazi-architectuur zijn nu twee ruimtes in de noordelijke toren van de Wewelsburg bewaard gebleven, die ook deel uitmaken van de rondgang door de tentoonstelling: de “crypte” en de zaal van de “Obergruppenführer”. Er zijn geen definitive aanwijzingen waar de zaal voor gebruikt zou gaan worden. Een ornament in de vloer van de “Obergruppenführersaal” is sind de jaren ’90 in rechtse kringen over de hele wereld als herkenningsymbool bekend geworden.

Ben nog wel in Paderborn (Hanzestad # 34) geweest maar het centrum van de stad was een grote kermis en braderie. Je kon over de koppen wel lopen. Maar dat is lastig met volgeladen trekkingfiets. Dus maar zo snel mogelijk weer vertrokken.

Data
Datum donderdag 30-7-2015

Vertrek Lemgo 08:30 uur

Aankomst Wewelsburg 16:30 uur
Afstand 86 km

Gemiddelde 15,0 km
Weertype Bewolkt wind W 4
Temperatuur 16 C
Overnachting Jeugdherberg Slot Wewelsburg in Wewelsburg

Opmerkingen Deze dag was minder zwaar dan gisteren. Wel de nodige beklimmingen maar niet met de stijgingspercentages van gisteren. Bovendien stond er iets minder wind. Maar het was nog steeds niet warm.